ความสำคัญของพระไตรปิฎกจุลจอมเกล้าบรมธรรมิกมหาราช
ร.ศ.๑๑๒ : พระไตรปิฎกพิมพ์ชุดแรกของโลก
พระไตรปิฎกเป็นคำสั่งสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ซึ่งบันทึกเป็นภาษาบาลี สืบทอดมาเป็นระยะเวลากว่า ๒,๕๐๐ ปี ซึ่งมีเนื้อหากว่า ๒๐ ล้านคำ โดยมีบันทึกไว้ชัดเจนว่า พระอรหันตเถระ ๕๐๐ รูป ได้รวบรวมในการประชุมสังคายนาเมื่อพระพุทธเจ้าทรงดับขันธปรินิพพานเมื่อ พ.ศ. ๑
จากความทรงจำของพระสงฆ์ผู้ทรงพระไตรปิฎกและชาวพุทธทั่วโลก ทำให้เกิดการสังคายนาสำคัญของโลกมาเป็นระยะ ๆ ในสมัยพุทธกาลพระไตรปิฎกบาลีได้มีการสวดทรงจำตลอดมา จึงมิได้มีการบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษรในทวีปอินเดีย จนเมื่อปี พ.ศ. ๔๓๓ พระสงฆ์ลังกาได้มีการสังคายนาและบันทึกเป็นครั้งแรกด้วยการจารลงในใบลาน ด้วยอักษรสิงหลของลังกาทวีป
พระไตรปิฎกจุลจอมเกล้าบรมธรรมิกมหาราช
ร.ศ.๑๑๒ เป็นพระไตรปิฎกพิมพ์ชุดแรกของโลก โดยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ซึ่งโปรดริเริ่มให้มีการพิมพ์พระไตรปิฎกฉบับนี้แต่เมื่อ
พ.ศ.๒๔๓๑ และพิมพ์สำเร็จในปี พ.ศ.๒๔๓๖ หรือ ร.ศ.๑๑๒
นับแต่ปี พ.ศ.๒๔๒๖ เป็นต้นมา
ประเทศต่างๆ ในเอเชีย ทั้งบรรดาประเทศที่นับถือพระพุทธศาสนา
และประเทศในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ได้เผชิญกับวิกฤตการณ์การล่าอาณานิคมของจักรวรรดินิยมตะวันตก
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้มีพระราชดำรัส
ณ วัดพระศรีรัตนศาสดารามเรื่องความสำคัญของการพิมพ์พระไตรปิฎก
เพื่อเผยแผ่ให้กว้างขวาง และเพื่อธำรงพระพุทธศาสนาไว้ในโลก
ในฐานะที่ประเทศสยามเป็นประเทศเดียวในบรรดาประเทศที่นับถือพระพุทธศาสนาที่คงความเป็นเอกราชไว้ได้ในเวลานั้น
พระราชดำรัสนี้แสดงถึงพระราชวิสัยทัศน์ และพระเมตตาการุญอันหาประมาณมิได้ของพระองค์ท่านที่มีต่อชาติและต่อโลก
ผลงานการวิจัยเรื่องพระไตรปิฎก
ร.ศ.๑๑๒ โดย กองทุนสนทนาธรรมนำสุข ท่านผู้หญิง
ม.ล.มณีรัตน์ บุนนาค ในพระสังฆราชูปถัมภ์ สมเด็จพระญาณสังวร
สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปรินายก ได้พบว่า การพิมพ์และการพระราชทานพระไตรปิฎกชุดนี้ไปยังพระอารามหลวงและพระอารามทั่วประเทศ
๕๐๐ พระอาราม ซึ่งมีการเฉลิมฉลองอย่างยิ่งใหญ่
พรั่งพร้อมด้วยสามัคคีธรรมของคนทั้งชาติ ตลอดปี
ร.ศ.๑๑๒ (พ.ศ.๒๔๓๖) และการพระราชทานพระไตรปิฎกชุดนี้ไปยังสถาบันการศึกษาที่สำคัญทั่วโลกกว่า
๒๖๐ สถาบันนั้น ได้มีผลที่ไม่เพียงทำให้ประเทศสยามรอดพ้นจากการถูกยึดครองจากจักรวรรดินิยม
แต่ยังทำให้ประเทศสยามเป็นที่รู้จักและได้รับการยกย่องในฐานะ
ธรรมนคร และพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวก็ทรงได้รับการยกย่องจากชนทั่วโลกในฐานะ
พระมหากษัตริย์บรมธรรมิกมหาราช ซึ่งผลนี้ได้ประจักษ์ชัดในการเสด็จประพาสต่างประเทศในเวลาต่อมา
การวิจัยเรื่องพระไตรปิฎก
ร.ศ.๑๑๒ นั้น ได้เจาะลึกเรื่องราวเกี่ยวกับพระไตรปิฎกฉบับนี้
อย่างที่ไม่เคยมีผู้ใดศึกษามาก่อน เพราะได้ค้นพบเอกสารปฐมภูมิที่เกี่ยวกับพระไตรปิฎกนี้จำนวนกว่า
๕๐๐ ฉบับ นับตั้งแต่พระราชหัตถเลขาในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวที่ทรงปรารภที่จะจัดพิมพ์พระไตรปิฎกฉบับนี้
บันทึกการประชุมของคณะกรรมการ รายชื่อคณะสงฆ์ผู้ทำหน้าที่ตรวจชำระและเตรียมต้นฉบับ
กรรมการฝ่ายฆราวาสซึ่งช่วยให้พระไตรปิฎกชุดนี้
ซึ่งเป็นการเปลี่ยนจากการบันทึกในใบลานมาเป็นการจัดพิมพ์เป็นหนังสือชุด
ชุดละ ๓๙ เล่ม จำนวน ๑,๐๐๐ ชุด คือ ๓๙,๐๐๐ เล่ม
สำเร็จอย่างงดงาม ทันสมัย และเป็นแม่แบบของการพิมพ์พระไตรปิฎกทั่วโลกในเวลาต่อมาจนถึงปัจจุบัน
การพระราชทานพระไตรปิฎกฉบับนี้ไปยังพระอารามหลวงและพระอาราม
๕๐๐ แห่ง การเฉลิมฉลองพระไตรปิฎกซึ่งเป็นหลักฐานเรื่องวัฒนธรรมพระไตรปิฎกแห่งกรุงสยามที่ไม่เคยปรากฏหลักฐานชัดเจนเท่านี้มาก่อน
การพระราชทานพระไตรปิฎกไปยังสถาบันทั่วโลก กว่า
๒๖๐ แห่ง หนังสือตอบรับจากสถาบันเหล่านั้น หนังสือสรรเสริญเฉลิมพระเกียรติจากทั่วโลก
ฯลฯ และการค้นคว้าเพิ่มเติมจากเอกสารอื่นๆ ซึ่งล้วนเป็นข้อมูลปฐมภูมิหายาก
รวมทั้งได้รวบรวมภาพและประวัติของบุคคลสำคัญที่เกี่ยวกับพระไตรปิฎกชุดนี้ด้วย
อันนับเป็นงานที่ไม่เคยมีการรวบรวมและศึกษามาก่อน
กล่าวได้ว่า พระไตรปิฎกฉบับจุลจอมเกล้าบรมธรรมิกมหาราช
นี้ ได้มีส่วนสำคัญในการพลิกผันปี ร.ศ.๑๑๒ (พ.ศ.๒๔๓๖)
จากปีที่มักเรียกกันว่า เป็นปีวิกฤตการณ์แห่งสงครามและความขัดแย้ง
มาเป็นปีแห่งสันติสุขและความมั่นคงของชาติ ของภูมิภาค
และของโลก ทั้งนี้ ก็ด้วยพระปรีชาญาณอันล้ำเลิศในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระปิยมหาราชของชาวไทย และพระบรมธรรมิกมหาราชของชาวโลกนั่นเอง
ปัจจุบันพระไตรปิฎกฉบับประวัติศาสตร์ชุดที่สมบูรณ์ที่สุดที่ค้นพบในประเทศไทย กองทุนสนทนาธรรมนำสุขฯ ในพระสังฆราชูปถัมภ์ฯ ได้อัญเชิญไปเก็บรักษาไว้ที่หอพระไตรปิฎกนานาชาติ ขณะที่ห้องสมุดของมหาวิทยาลัยอุปชาลา ในสวีเดน ซึ่งเป็นหนึ่งในสถาบันที่ได้รับพระราชทานไปในครั้งนั้น ยังคงเก็บรักษาพระไตรปิฎกพระราชทานไว้อย่างดีและมีสภาพสมบูรณ์ และชาวตะวันตกเรียกพระไตรปิฎกฉบับนี้ว่า "The King of Siam's Edition of the Pali Tipitaka" (๑๙๘๓)
สำหรับพระไตรปิฎกสากลอักษรโรมัน พ.ศ. ๒๕๔๘ ซึ่งเป็นพระไตรปิฎกภาษาบาลี อักษรโรมัน ชุดสมบูรณ์ชุดแรกของโลกนั้นได้อาศัยข้อมูลจากพระไตรปิฎกบาลีอักษรสยาม ร.ศ.๑๑๒ นี้ด้วย ในการตรวจชำระและจัดพิมพ์พระไตรปิฎกฉบับสังคายนาสากลนานาชาติ ภาษาบาลี อักษรโรมัน ตามการ สังคายนาร่วมกันของทุกประเทศที่นับถือพระพุทธศาสนาเถรวาท
๖ มีนาคม ๒๕๔๘ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ ผู้ทรงอุปถัมภ์พระไตรปิฎกในพระพุทธศาสนา ได้เสด็จจาริกไปพระราชทานพระไตรปิฎกบาลีอักษรโรมันแก่ ฯพณฯ จันทริกา บันดาราไนยเก กุมาราตุงคะ ประธานาธิบดีศรีลังกา ณ กรุงโคลัมโบ ตามคำกราบทูลเชิญของ ฯพณฯ ประธานาธิบดีแห่งประเทศศรีลังกา
ผู้เชี่ยวชาญพระไตรปิฎกบาลีได้สวดออกเสียงบาลีสังวัธยายตรวจทานพระไตรปิฎก ๔๐ เล่มนี้ถึง ๓ รอบ นอกจากนี้ยังได้นำเทคโนโลยีสมัยใหม่ที่ชื่อว่า เทคโนโลยีธรรมะ มาช่วยยืนยันความแม่นยำสมบูรณ์ของพระคัมภีร์ทั้ง๔๐ เล่ม จึงทำให้พบการพิมพ์ผิดกว่า ๔๐,๐๐๐ แห่ง
พระไตรปิฎกภาษาบาลีฉบับนี้ประกอบด้วยคำภาษาบาลี ๒,๗๐๘,๗๐๖ คำ หรือ ๒๐,๖๐๖,๑๐๔ ตัวอักษรโรมัน โดยในการจัดพิมพ์ครั้งนี้ได้จัดพิมพ์ขึ้นจำนวน ๑,๐๐๐ ชุด เพื่อประดิษฐาน ณ สถาบันชั้นนำทั่วโลก โดยเริ่มต้นจาก ๒๖๐ สถาบันที่เคยได้รับพระราชทานพระไตรปิฎกจากกรุงสยามเมื่อ พ.ศ.๒๔๓๖ ต่อไป.
เมื่อวันที่ ๑๗ พฤศจิกายน ๒๕๔๘ คณะอักษรศาสตร์ร่วมกับกองทุนสนทนาธรรมนำสุข
ท่านผู้หญิง ม.ล.มณีรัตน์ บุนนาค ในพระสังฆราชูปถัมภ์ฯ ได้จัดงานสมโภชพระไตรปิฎกฉบับจุลจอมเกล้าบรมธรรมิกมหาราช ร.ศ.๑๑๒ (พ.ศ.๒๔๓๖)
อักษรสยาม (๓๙ เล่ม) ณ หอพระไตรปิฎกนานาชาติ
|